‘Gemeenten sturen nog steeds dramatisch slechte brieven naar bewoners’

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat mensen eerder geneigd zijn de uitkomsten van een proces te accepteren als ze dit proces als eerlijk ervaren. Zelfs als het resultaat niet direct in hun voordeel is. Aldus Buhrs in zijn recente publicatie ‘De psychologie van (bewoners) participatie’. “Dit inzicht,” benadrukt hij, “onderstreept het belang van transparantie en rechtvaardigheid in proces en besluitvorming.”

Bewonersparticipatie is tegenwoordig niet meer weg te denken. Sterker nog, participatie is een belangrijke pijler onder de Omgevingswet. “Natuurlijk zijn er in de afgelopen jaren al heel veel stappen op dit vlak gezet. Wanneer je het participatieproces goed inricht kan dat de uitvoering van een project aanzienlijk versnellen. Simpelweg omdat de kans dat bewoners bezwaarprocedures opstarten dan een stuk kleiner is.”

Tegelijkertijd kent hij geluiden van vooral ontwikkel- en bouwpartijen dat zij participatie zien als trajecten waarin bewoners altijd hun zin willen krijgen. “Dat blijkt in de praktijk overigens niet waar te zijn. Als maar van begin af aan duidelijk is wáár bewoners of omwonenden inspraak in hebben. Openheid en transparantie zijn essentieel. Verborgen agenda’s bij de beleidsmakers of uitvoerende partijen zijn dodelijk voor het proces. Dan wordt het echt een drama en zie je vaak dat partijen zich ingraven.”

Laaggeletterden

En dat laatste komt nog wel eens voor. “Ik zie nog vaak informatiebrieven naar bewoners gaan die ronduit onbegrijpelijk zijn. Ondanks dat beleidsmakers pleiten dat de verstuurde informatie ook voor laaggeletterden begrijpelijk moet zijn. Vijf jaar geleden werd daar bijvoorbeeld nog niet aan gedacht, laat staan uitgevraagd. Maar toch versturen sommige gemeenten nog dramatisch slechte brieven.” Ook het organiseren door de uitvoerende partij van bijvoorbeeld slechts één informatieavondje is volgens hem een garantie voor problemen. “De mensen zijn mondiger geworden. Aan de ene kant is dat natuurlijk goed. Maar aan de andere kant zien we ook dat die mondigheid zich soms uit richting de mensen die de projecten uitvoeren. Door slechte communicatie voelen bewoners zich verongelijkt. Gevolg daarvan is niet zelden scheldkanonnades tot aan bedreigingen aan toe. En dat is een heel vervelende ontwikkeling. Daaruit blijkt wel dat je het belang van participatietrajecten nooit moet onderschatten.”

Of zoals hij in de eerder aangehaalde publicatie beschrijft: “Een respectvolle behandeling van alle deelnemers zorgt voor een veilige en productieve omgeving waar iedereen zijn mening durft te geven.”

Download hier de publicatie ‘De psychologie van (bewoners) participatie’

6 Lessen voor een goede participatie

Michel Buhrs geeft zes lessen voor een goed participatietraject.

1. Transparantie:

   • Deel volledige informatie over het proces, beslissingen en beperkingen.
   • Leg duidelijk uit hoe participatie past binnen wettelijke en politieke kaders.
   • Geef inzicht in hoe input wordt verwerkt en beslissingen worden genomen.

2. Consistentie:

   • Ontwikkel en implementeer duidelijke participatieregels en -procedures.
   • Zorg ervoor dat deze regels consistent worden toegepast in alle projecten.

3. Onpartijdigheid:

   • Zorg dat procesbegeleiders neutraal blijven en alle ideeën objectief behandelen.
   • Creëer een open sfeer waarin creativiteit en innovatie kunnen bloeien zonder vooroordelen.

4. Flexibiliteit:

   • Sta open voor aanpassingen op basis van participanteninput.
   • Communiceer actief over hoe de inbreng is verwerkt en tot welke veranderingen dit heeft geleid.

5. Openheid:

   • Betrek diverse groepen en belangen door een inclusieve stakeholderanalyse.
   • Zorg ervoor dat alle stemmen worden gehoord, met speciale aandacht voor minder zichtbare groepen.

6. Respect:

   • Behandel alle deelnemers met respect en zorg voor een veilige omgeving.
   • Respect stimuleert open dialoog en verhoogt de kwaliteit van de input. Een nee wordt eerder geaccepteerd als ze weten waarom.