De gemeente Purmerend heeft met het Uitvoeringsplan Klimaatadaptatie 2021-2024 de stip op de horizon gezet. In 2050 moet de Noord-Hollandse gemeente klimaatbestendig en waterrobuust zijn. Dat betekent naast meer groen in de openbare ruimte en natuurvriendelijke oevers vooral ook meer waterdoorlaatbare verharding en waterbergende parkeerplaatsen. In de wijk Wheermolen-Oost legt Markus BV uit Zwanenburg vier kilometer waterbergende weg aan.
Amsterdam
Het Project
De aanleg van de vier kilometer waterbergende weg in Wheermolen-Oost bestaat in totaal uit drie deelcontracten. In de eerste opdracht moest Markus BV een kilometer doorgaande weg aanpakken. Eind 2023 is deze waterbergende weg opgeleverd. Het tweede deel van het contract behelst de aanleg van 1500 meter weg midden tussen de woningen. Tevens vervangt het bedrijf hier het oude riool en maakt het een scheiding tussen afval- en hemelwater gemaakt. De derde en laatste fase volgt later in 2024 en ook hier gaat het om de aanleg van 1500 meter waterbergende weg in een woongebied.
Aanpak
De gemeente Purmerend kwam voor de werkzaamheden zelf met een voorlopig ontwerp. Bodemplan, het vaste ingenieursbureau van Markus BV werkte dit uit tot een definitief ontwerp en stelde tevens een uitvoeringsplan op. Bovenop het diep onder de grond liggende riool voor afvalwater brengt Markus BV het opvang- en afvoersysteem voor hemelwater aan. Dit is het zogenoemde Wavicore-systeem van Wavin. Dit systeem houdt bij forse regenval hemelwater vast en voert het bij droogte weer naar open water af. Hiervoor worden overstortputten aangelegd die twee kanten op werken. Het fundatiepakket bestaat uit natuursteenkorrel van golfbalformaat. Dat is immers keihard en zorgt voor een goede stabiliteit. Samen met het menggranulaat ontstaan er veel holle ruimtes. Door de combinatie van hardsteen met granulaat, kan er meer water in dan normaal. Vervolgens zakt het water door de zandgrond en gaat het vertraagd naar het drainstelsel. Verder houden bomen in droge periode het water vast.
Visie Markus bv
Stijn van der Geest is werkvoorbereider bij Markus BV en nauw bij het project in Purmerend betrokken. Het balletje kwam als het ware aan het rollen toen Van der Geest bij een bijeenkomst van Building Changes, Nick van der Lee van de Hogeschool van Amsterdam tegen het lijf liep. “Hij vertelde over een bepaald type gewas dat als bodembedekker kan worden gebruikt.” Groen wordt in zijn ogen in een toekomstgerichte wijk steeds belangrijker en moet al in vroeg in het ontwerp worden meegenomen. Het is dan ook niet voor niks dat Markus BV Groenfra heeft ingelijfd. “Als aannemers worden wij ook steeds wijzer in groen. De rol vanuit de ingenieurs is ook nadenken over hoe je functies moet combineren. Het gaat allemaal namelijk niet vanzelf en soms sneuvelt er onderweg nogal eens wat. Vaak word je te laat bij het ontwerpproces betrokken. Een Bouwteam zoals we in Purmerend hebben is dan ook beter. Dan kun je vragen stellen waarom doen we het zo, en waarom niet anders?”
De rol van bewoners
In de wijk was jarenlang een wijkinformatiepunt met een goede omgevingsmanager. Bewoners werden actief betrokken bij de vraag: "Wat willen we doen?" Ze konden hun ideeën delen over inrichting, deelnemen aan bewonersavonden en input geven op de ontwerpen. Vergroening gaf energie en leidde vaak tot herinrichting van tuinen.
Bij het opnieuw inrichten van de particuliere tuinen is meer aandacht voor vergroening, door middel van verstrekking informatie stichting Steenbreek en gemeente Purmerend op wijk informatiepunt Wheermolen (strategisch gevestigd in winkelcentrum projectgebied). Of bewoners hun tuin daadwerkelijk groener maakten, is onbekend.
Verder zijn er programma’s zoals NK Tegelwippen en Struikrovers om vergroening in de wijk te bevorderen. “Ondanks de aandacht vanuit de gemeente voor het onderwerp, zijn”, zo ziet Van der Geest, “huiseigenaren niet of nauwelijks met klimaatrisico’s bezig. Zij lijken weinig te merken van de effecten van hitte en hevige regenval op de eigen woningen en tuin.”
Lessons Learned
De belangrijkste lessen zijn:
- Materiaalkeuze: Sommige koppelstukken moesten speciaal geproduceerd worden.
- Oud Riool: Voor de aansluiting van vuil- en hemelwater tussen oud en nieuw riool werden Y-vormige koppelstukken zelf gemaakt. Dit bespaarde veel putten, arbeid, geld en verminderde overlast.
- Tijdige Betrokkenheid: Deze aanpak werd al in de Voorontwerpfase (VO) toegepast in plaats van de Definitieve Ontwerpfase (DO), dankzij lessen uit eerdere fasen.
- Kritisch blijven kijken naar ontwerp voor vergroenen in leefomgeving.
